Fantasy, science fiction, fantastyka... Niewątpliwie świat literacki pełen jest niespodzianek i tajemnic oraz niedopowiedzeń.  O ile świat fantastyczny opiera się na nierealnych i nieprawdopodobnych wydarzeniach  o tyle fantastyka naukowa odnosi się do osiągnięć naukowych i postępów technologicznych...

Fantasy zapewne kojarzy się z tymi najbardziej znanymi powieściami - choćby takimi jak Władca Pierścieni, Hobbit, Harry Potter czy ostatnio popularna Gra o tron. To co przemawia na korzyść tych powieści to z całą pewnością bogate uniwersum ukształtowane przez pisarzy, którzy zapewne musieli włożyć mnóstwo pracy w stworzenie odrębnego świata rządzącego się własnymi prawami i zwyczajami... Władca Pierścieni - jedno z najbardziej rozpoznawalnych dzieł literackich typu fantasy i poprzedzone tomem o wczesnych przygodach niejakiego Bilba Bagginsa. Począwszy od niewielkiego spokojnego miejsca Shire poprzez cudowną krainę Rivendel aż po Rohan i Gondor, by na końcu zetknąć się z samym Mordorem. Przygody niewielkich hobbitów o wielkich sercach i równie wielkim żołądku zjednały rzesze fanów z całego świata a zwłaszcza ekranizacja Władcy Pierścieni, która powstała w 2001 roku...

Kolejną równie znaną i rozpoznawalną powieścią - a właściwie serią - jest Harry Potter. Siedem tomów odnoszących się  do przygód o  najsłynniejszym czarodzieju zyskało miliony fanów i na ich podstawie powstały ekranizacje filmowe... Joanne Kathleen Rowling - autorka owej serii o nastoletnim czarodzieju - zyskała ogromny rozgłos. Ponadto powstał osobny scenariusz ( Harry Potter i Przeklęte Dziecko ) oraz film "Fantastyczne zwierzęta i jak je odnaleźć"... Ostatnio coraz bardziej znany i popularny jest cykl "Gra o tron" George'a R. R. Martina, w którym to przewijają się rozmaite książęcę rody walczące między sobą o tron... 

Czym właściwie jest fantastyka? Niewątpliwie jest to gatunek literacki, w którym rządzi fikcja, lecz... czy tylko? Przeróżne miejsca, postacie, stworzenia czy potwory - to wszystko bierze się nie tylko z dawnych wierzeń czy mitologii ale też niektóre wydarzenia czy postacie mogą być odzwierciedleniem rzeczywistości czy może nawet czymś więcej... Nieraz prawdziwe wydarzenia lub miejsca mogą być niezwykłą inspiracją dla pisarza...

Do jednych z najbardziej rozpoznawalnych pisarzy gatunku fantasy należy właśnie J. R. R. Tolkien znany również z innych dzieł takich jak "Silmarillion", "Niedokończone opowieści", "Przygody Toma Bombadila" czy "Narn i Hin Hurin...", które nawiązują w pewnym stopniu do "Hobbita" czy "Władcy Pierścieni". O ile "Hobbit" stanowi wstęp do historii o "Władcy Pierścieni" o tyle sam "Władca Pierścieni" stanowi znakomity przykład literatury typu fantasy... Opisana wojna o Pierścień rozgrywa się w Śródziemiu za dawnych lat. Główni bohaterowie - niepozorni hobbici, elfy, krasnoludy, ludzie czy czarodzieje - biorą udział w walce dobra ze złem gdzie kluczową rolę odgrywa pierścień należący do władcy ciemności - Saurona. W trylogii "Władcy Pierścieni" mamy do czynienia z bogatą historią ludzi, elfów, krasnoludów czy hobbitów, którzy posługują się rozmaitymi językami ( a zwłaszcza jednym wspólnym językiem ). Nie brak wśród nich prawdziwych bohaterów, którzy zmagają się z przeciwnościami losu. Do nich należą: czarodziej Gandalf,  Aragorn człowiek z rodu Dunedainów, krasnolud Gimli, elf Legolas, człowiek Gondoru Boromir, oraz hobbici: Frodo, Sam, Merry i Pippin... Początkowo razem wyruszają w daleką podróż w celu pozbycia się pierścienia, lecz w późniejszym czasie natrafiają na niebezpieczne tereny, które... Otóż "Władca Pierścieni" to niezwykła opowieść o walce dobra ze złem  i nie tylko - to niezwykle zawiła droga bohaterów, którzy zostali wystawieni na ciężką próbę. To także skomplikowane dzieje różnych krain - Shire, Rivendell, Lothorien, Rohanu, Gondoru oraz Mordoru...

Natomiast "Silmarillion" to znakomite uzupełnienie historii o "Władcy Pierścieni". Jest to zbiór opowiadań odnoszących się do Dawnych Dni gdzie pierwszy Władca Ciemności przebywał w Śródziemiu. Pozycja zdecydowanie dla każdego fana twórczości J. R. R. Tolkiena. Kolejnym miłym dodatkiem jest tom "Niedokończone opowieści", w których opisane są różne wydarzenia - począwszy od Pierwszej Ery a skończywszy na Trzeciej Erze.

"Przygody Toma Bombadila" - nie ma chyba nikogo ( kto czytał powieść J. R. R. Tolkiena ) kto by nie znał Toma Bombadila ( jednej z bardziej osobliwych postaci z "WP" ). Mimo iż nie odgrywa kluczowej roli we "Władcy Pierścieni" to nie sposób pominąć jego osobę - tajemniczą a zarazem poczciwą. "Narn i Hin Hurin..." to niezwykła opowieść, której akcja rozgrywa się w odległym czasie od "WP". Jest to również w pewnym sensie uzupełnienie "Władcy Pierścieni".  

Czym jednak jest fantasy? Na czym polega fenomen tego gatunku?

Fantasy to gatunek literacki, w którym panują nieco odmienne prawa. W przeciwieństwie do realizmu, który polega na wiernym oddaniu rzeczywistości fantasy polega na utworzeniu odrębnego świata rządzącego się własnymi prawami i zasadami... Kolejnym przykładem dobrej literatury fantasy może być "Wiedźmin", gdzie jest wiele nawiązań do kultury słowiańskiej; nie brak mrocznych upiorów czy strzyg oraz dobrej akcji. Obok głównego bohatera pojawia się również postać czarodziejki Yennefer czy wędrownego poety Jaskiera. Tutaj również pojawia się motyw walki dobra ze złem oraz zawiła polityka. Cykl o "Wiedźminie" cieszy się również niemałą popularnością - na jego podstawie powstało kilka gier komputerowych... 

Fantasy to bez wątpienia gatunek literacki, który niełatwo zbadać i ocenić... Oprócz fantasy pojawia się również fantastyka naukowa ( science fiction ), której przedstawicielem jest m. in. Stanisław Lem znany z takich powieści jak: "Solaris", "Dzienniki gwiazdowe", "Kongres futurologiczny" oraz "Głos Pana"  czy Jacek Dukaj: "Perfekcyjna niedoskonałość", "Starość aksolotla" i "Extensa". 

Z czym kojarzy się fantastyka naukowa? Jaką rolę odgrywa w literaturze? Fantastyka naukowa ( inaczej science fiction ) kojarzy się głównie z postępem technologicznym, rozwojem cywilizacji oraz postępem w nauce. Nieraz pojawiają się też tematy związane z podróżowaniem w czasie czy wizją przyszłości oraz kontaktem z obcą cywilizacją...

Fantastyka naukowa powinna opierać się głównie na nauce. Z kolei na jej podstawie powinny opierać się podróże w czasie, w kosmos czy kontakt z nieznaną cywilizacją. Fantastyka naukowa nie powinna opierać się na utartych schematach fabularnych, lecz dążyć do odpowiedniego rozwoju w swojej dziedzinie... 

Jedną z bardziej znanych i cenionych powieści Stanisława Lema jest "Głos Pana" odnoszący się do kontaktu z obcą cywilizacją. Powieść ta dotyczy naukowca, który bierze udział w projekcie Masters Voice mający na celu odczytanie przekazu od innej cywilizacji. 

Inną, bardziej "dynamiczną" powieścią jest właśnie "Solaris" , w której to psycholog ląduje na stacji badawczej by poznać funkcjonowanie ocanu, który stanowił jeden wielki organizm. Przy okazji ukazuje mu się fantom zmarłej żony, Hare, z którą nawiązuje osobisty kontakt. Na podstawie tej powieści powstały dwie ekranizacje filmowe. 

Natomiast "Kongres futurologiczny" odnosi się do Ijona Tichego, znanego z " Dzienników gwiazdowych". Na kongresie futurologicznym poruszono temat przeludnienia i upadku ludzkości. Przy okazji Ijon Tichy zostaje podczas starć z siłami rządowymi "odurzony" halucynacjami wywołanymi przez broń chemiczną. Bohater niebawem ulega halucynacjom i przestaje odróżniać rzeczywistość od urojeń. 

Kolejnym ( wspomnianym już ) pisarzem fantastyki naukowej jest Jacek Dukaj. Debiutował powieścią "Xawras Wyżryn". Kolejną udaną powieścią był "Lód"... To, co wyróżnia pisarstwo Jacka Dukaja to sięganie po motywy religijne. Pisarz eksperymentował z gatunkiem powieściowym - czego przykładem może być opowiadanie "Ruch generała"... W powieści "Lód" Jacek Dukaj stara się utworzyć alternatywny świat odmienny pod kątem fizyki, techniki czy historii. Jacek Dukaj działał nie tylko jako pisarz. Znany jest również jako redaktor antologii " PL +50". Pisze recenzje oraz uprawia publicystykę.